Radan Planina najveći ugašeni vulkan u Srbiji
Radan je planina i park prirode na jugu Srbije, u opštinama Lebane, Bojnik, Medveđa, Kuršumlija i Prokuplje i zauzima površinu od 466 km2. Nalazi se između reke Toplice na severu i Jablanice na jugu.
PARK PRIRODE RADAN PLANINA
Park prirode je vrsta zaštićenog područje, to je područje sa dobro očuvanim prirodnim vrednostima, prelepim pejzažima , i da se to područje stavi pod zaštitou kao park prirode sa ciljem da se zaštiti celokupan, biodiverzitet, geodiverzitet, predeoni diverzitet, prirodni ekosistem i sve u svrhu da se prikažu i da budu funkcija u obrazovne, naučne, turističke, zatim zdravstveno, rekreativne, a pre svega da se uskladi zaštita prirode sa delatnošću čoveka prirodnim tradicionalnim vrednostima.
Pod zaštitu je stavljen 2017 godine i na upravljanje dodeljen javnom preduzeću Srbija šume vodećem u upravljanju šumama lovištima i zaštićenim prirodnim dobrima.
KARAKTERISTIKE RADAN PLANINE
Pripada Rodopskim planinama i deo je srpsko – makedonskog kopna, a nalazi se upravo na mestu gde se Dinaridi sučeljavaju sa Rodopima. Najviši vrh je Šopot na 1409m nmv. Na nešto nižem, Petrovom vrhu (Veliki Petrovac)oko 1150 – mnv, nalazi se na zaravni vrha, crkva Svetog Petra. Smeštena je jugozapadno od Prokuplja odnosno zapadno od Lebana i Medveđe. Na obroncima planine nalaze se:
Važni lokaliteti
Arheološki lokalitet Caričin Grad
Prolom Banja
Đavolja varoš
Na zapadnim obroncima planine nalazi se srednjovekovno utvrđenje Ivanova kula – grad Ivana Kosančića
U blizini Prolom Banje, selo Rudare, nalazi se kameni zid (prirodni fenomen). Zid je dužine 100m a visine 10m. Zapravo radi se o prirodnom fenomenu, jedinstvenom u Srbiji, čija se starost procenjuje na 65 miliona godina. Bazaltni stubovi, koji su poređani horizontalno, delo su nekadašnje vulkanske aktivnosti. Meštani su smatrali da je zid ostatak Brankove kule, kule Branka Mladenovića .[4][5][6]
Begovića grob — grobnica poručniku Dimitriju Begoviću, komandantu Jablaničkog komitskog odreda, poginulom u borbi sa bugarskim okupatorima za vreme Topličko – Jablaničkog ustanka. Nalazi se na 1122 mnv, ispod visa Sokolovac. Najsposobniji Pećančev Vojvoda poručnik Dimitrije Begović , ranjen u Radanskim vrletima ostaje usamljen, prihvata bugarski poziv za predaju i kada su bugarski oficiri potrčali ne bi li na zarobljavanju Begovića zaradili više činove, Begović izlazi sav opasan aktiviraim bombama i poput Stevana Sinđelića ulazi u istoriju dižući u vazduh i sebe i butarske oficire.
Geološku osnovu planine čine silikatne stene iz paleozoika sa kristalastim škriljcima. U jugozapadnom delu Radan planine (Majdan planina) nalazi se rudnik Lece, u istoimenom mestu. U sastav Radan planine nalazi se Arbanaške planine, Majdan planina, Petrova gora-Radan.Okružena je vencem planina koji čine: Pasjača, Vidojevica, Rgajska planina, Sokolovica, koje je štite od hladnih i vlažnih struja sa severne i zapadne strane. Na istoku i jugu se otvara u Pustorečku kotlinu i sa te strane je izložena jakom sunčevom zagrevanju, što za posledicu ima topliju i blažu klimu. To je proizvelo svojevrstan fenomen, jer se tzv. hrastov vegetacioni pojas sa klasičnih 700m podigao na 800m – 900m nmv. Zahvaljujući toplijoj klimi na Radan planini je opstalo nekoliko endemskih i reliktnih biljnih vrsta, među kojima su najznačajniji ostaci prašume iz doba tercijara. Ispod samog vrha Radana, izvire Pusta reka. Na istočnim obroncima planine u području pod nazivom Ripivoda nalazi se istoimeni vodopad Ripivoda, sa padom od 40 m.
ISTORIJA
Istorija
15. septembra 1916. godine. Vojvoda Kosta Milovanović – Pećanac, spustio se avionom u selo Mehane, u okupiranu teritoriju sa ciljem da organizuje ustanak (Jablaničko-Toplički ustanak).
Kapetan Jovan Ilić i narednik Siniša Stefanović – pilot, krajem oktobra 1917. se spuštaju avionom na prostor Pustog Šilova, avion se na sletanju zapalio, a oni su bili uhvaćeni od strane Bugara a potom i streljani.
21. februara 1917. god održan je sastanak ustanika Jablaničko-Topličkog ustanka, u selu Obilić (Bojnik).
11.oktobra 1943. godine u selu Obražda, formirana je Prva južnomoravska brigada, od jedinica prvog južnomoravskog partizanskog odreda, sa ukupno 570 boraca.
Noću 10/11. jula 1944. na improvizovano uzletište na Radan planini doleteo je general Koča Popović, u sklopu priprema Topličko-jablaničke operacije.
20. maja 1944. godine na planini Radan, formirana je 21. srpska divizija NOVJ. Prvobitno osnovana kao Prva Srpska divizija, snosila je glavni teret u toku Topličko-jablaničke operacije, kojom je otpočela bitka za Srbiju.
Zanimljivosti
Smatra se da su na ovoj planini do 1960. godine postojali primerci stare Srpske rase pasa – Srpski mastif ili „Dušanov mastif“.
Od strogo zaštićenih divljih vrsta, na području Radana nalazi se ukupno oko 20 vrsta biljaka (uključujući i gljive, lišajeve i mahovine) i oko 95 vrsta životinja, najviše ptica (oko 50 vrsta), zatim sisara (oko 20 vrsta, uključujući slepe miševe), riba (2 vrste), gmizavaca i vodozemaca (8 vrsta) i insekata (oko 15 vrsta).
U ataru sela Ivanje, postoji redak prirodni fenomen. Jedna deonica puta naziva se „uzbrdna nizbrdica“ jer se ugašeni i otkočeni automobili kreću „uzbrdo“, kao da je u pitanju „gravitaciona anomalija“. Međutim, u pitanju je optička varka.
Od zaštićenih divljih vrsta, na području Plana nalazi se oko 80 zaštićenih vrsta biljaka i preko 100 zaštićenih vrsta životinja, najviše ptica, insekata i sisara.
Planinarski dom Radan- nedaleko od sela Ivanje (Bojnik)
Krajem sedamdesetih godina prošlog veka izgrađena je brana na Pustoj reci i na taj način je formirano Brestovačko jezero
Sa južne strane Radana, u podnožiju severnih obronaka Goljaka, nalazi se Sijarinska Banja
Prolomska planina
Planinski masiv koji seže od Prolom banje i sela Prolom, pa prema Sokolovom visu na suprotnoj strani i Radanu, do Gornjeg Gajtana i Gajtanskih vrata, naziva se Prolomska planina. Sokolov vis (1 370 m), za koji se u širem smislu uzima da je vrh Radana, je najviši vrh ovog masiva. Severna granica Prolomske planine je dolina Prolomske reke, pritoke Kosanice koja protiče kroz istoimenu banju. Ova dolina odvaja Prolomsku planinu od Sokolovice i Arbanaške planine. Prevoj Gajtanska vrata odvaja masive Prolomske planine i Radana. Zato se Prolomska planina može tretirati i kao posebna planina.
Zato što je ovo netaknuti bisre
Posetite nas
TOP FAMOUS BRANDS
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nam aliquam eros ipsum, vitae aliquam quam eleifend at volutpat nibh.